توانایی در دست گرفتن اشیا، اولین قدم کودک برای غذا خوردن با دست خودش، خواندن، نوشتن، نقاشی کشیدن و مراقبت از خود یا خودپایی است. در این مطلب می‌توانید با سن گرفتن اشیا توسط کودکان در دستشان، مراحل و رشد این توانایی در ماه‌های زندگی شیرخوار، راهکارهایی برای کمک به رشد این مهارت در کودک، تأخیر در این مهارت و مرحلهٔ بعد از این توانایی آشنا شوید.
زمان شروع گرفتن اشیا در دست
یادگیری این توانایی در کودک که اشیا را چگونه در دستش بگیرد، او را قادر به بازی کردن خواهد کرد. فرزند شما از همان دورهٔ نوزادی به طور ذاتی توانایی گرفتن اشیا را دارد، اما حداقل یک سال طول می‌کشد تا هماهنگی حرکتی لازم برای برداشتن اشیا و نگه داشتن آنها در دستش را به شکل کامل به دست بیاورد. او از 3 ماهگی تمرین شدید روی این مهارت را شروع خواهد کرد و با گذشت هر ماه جهشی در مهارت او دیده می‌شود.
چگونگی رشد مهارت گرفتن اشیا در دست
برای اینکه کودک شما این مهارت را به شکل کامل پیدا کند، نیاز به کمک شما و گذشت زمان خواهد داشت. به‌طورکلی روند رشد مهارت گرفتن اشیا در دست در کودکان شیرخوار به ترتیب زیر است:
از دوران نوزادی تا 2 ماهگی: نوزادان با رفلکس ذاتی چنگ زدن به دنیا می‌آیند و اگر کف دست نوزاد را لمس کنید، او انگشتان کوچکش را دور انگشتان شما حلقه خواهد کرد. این رفلکس تا 2 ماهگی ادامه دارد، اما این حرکات چنگ‌زنی در 8 هفتهٔ اول غریزی و غیرارادی است. در طول این مدت، دست‌های کودک شما در بیشتر اوقات مشت کرده خواهد بود، اما به زودی او آنها را به عمد و به منظور بررسی‌شان باز و بسته می‌کند و حتی ممکن است سعی کند اشیای نرمی مثل یک خرس عروسکی را در دست بگیرد.
3 ماهگی: در این سن کودک هنوز نمی‌تواند چیزی را که می‌‌خواهد با دقت در دست بگیرد، اما می‌تواند بارها و بارها به اسباب‌بازی‌ها ضربه بزند. او همچنین در حال ایجاد هماهنگی بین چشم و دستش است و به چیزهایی که دوست دارد در دست بگیرد نگاه می‌کند و سعی می‌کند به آنها برسد. اگر یک پارک بازی داشته باشد یا بالای تختش عروسک‌های کوچکی آویزان شده باشد، می‌تواند دراز بکشد و به اسباب‌بازی‌های بالای سرش ضربه بزند.
از 4 تا 8 ماهگی: در 4 ماهگی کودک می‌تواند اشیای بزرگ مثل لگو را بردارد. او تا زمانی که انگشت‌هایش چابکی بیشتری پیدا می‌کنند قادر نخواهد بود که چیزهای کوچک‌تر را بردارد. اندکی پیش از درآمدن اولین دندان کودک معمولاً بین 4 تا 4 ماهگی، او شروع به برداشتن چیزها برای گذاشتن آنها در دهانش می‌کند. اگر کودک غذاهای جامد می‌خورد قادر به ثابت نگه داشتن یک قاشق در دستش نیست اما سعی خود را خواهد کرد. همچنین او می‌تواند یک شیء را به طرف خودش بکشد و شروع به جابه‌جایی اشیا از یک دست به دست دیگر کرده، پس بهتر است از این به بعد اشیای باارزش را از دسترسش دور نگه دارید و اطمینان پیدا کنید که خانه‌تان نسبت به هر گونه شیء کوچکی که کودک می‌تواند در دهانش بگذارد ایمن‌سازی شده است.
از ۹ تا ۱۲ ماهگی: کودک شما اکنون با کمی تلاش می‌تواند اشیا را بردارد و کم‌کم ترجیح او برای استفاده از دست راست یا چپش آشکار می‌شود، هرچند که تا 2 یا 3 سالگی قادر نخواهید بود با قطعیت راست‌دست یا چپ‌دست بودن او را تعیین کنید. او همچنین در حال مهارت یافتن در برداشتن اشیای کوچک با گرفتن آنها بین انگشت شست و انگشت اشارهٔ خود است و با هماهنگی حرکتی رو به افزایش خود به زودی قادر به استفادهٔ نسبتاً ماهرانه از قاشق و چنگال هنگام غذا خوردن خواهد بود، هرچند ممکن است ترجیح بدهد قاشق را در یک دستش نگه دارد و با انگشتان دست دیگرش غذا بخورد. وقتی می‌خواهید استفاده از قاشق و چنگال را به کودک یاد بدهید احتمالاً باید به او کمک کنید که آنها را در دستش بگیرد، اما اگر در هر وعدهٔ غذایی اجازه دهید که چند باری امتحان کند سریع‌تر در این کار مهارت پیدا می‌کند.
کمک به کودک برای در دست گرفتن اشیا
والدین می‌توانند با استفاده از برخی راه و روش‌ها به کودک شیرخوار خود برای رشد توانایی گرفتن اشیا در دستشان کمک کنند. برخی از این راهکارها شامل موارد زیر است:
توانایی‌اش را تحریک کنید
چیزهایی به دستش بدهید
او را تشویق به برداشتن غذا کنید
به او وسایلی برای رشد این مهارت بدهید
تأخیر در گرفتن اشیا با دست توسط کودک
اگر تا 2 یا 3 ماهگی یکی از موارد زیر را در کودک مشاهده کردید، لازم است موضوع را با پزشک مطرح کنید:
به اسباب‌بازی یا چیزی که جلویش تکان می‌دهید علاقه‌مند به نظر نمی‌رسد.
در 3 ماهگی نمی‌تواند یک شیء را در دست بگیرد یا در 3 تا 4 ماهگی سعی نمی‌کند یک شیء را لمس کند یا بردارد.
نوزادان زودرس نیز ممکن است دیرتر از دیگر کودکان به این نقطهٔ عطف یا دیگر نقاط عطف برسند. در مورد این موضوع هم که چه زمانی برای کودک زودرس شما منطقی است می‌توانید با پزشک کودکتان صحبت کنید.
مرحلهٔ بعد از در دست گرفتن اشیا
وقتی کودک در گرفتن اشیا در دستش مهارت پیدا کرد دیگر فاصلهٔ زیادی با توانایی پرتاب کردن اشیا ندارد، در نتیجه مراقب باشید، زیرا بسیاری از کودکان پرتاب کردن اشیا را دوست دارند. وقتی کودک یک ساله می‌شود، از توپ بازی، روی هم قرار دادن اشیا و به هم کوبیدن چیزها لذت خواهد برد.
وقتی کودک به ۱۸ ماهگی می‌رسد، بخش هنرمندانهٔ وجودش آشکار خواهد شد و او مجذوب مدادرنگی‌ها و روش استفاده از آنها برای نقاشی کشیدن و نوشتن خواهد شد. در سه سالگی، کودک هماهنگی حرکتی لازم جهت تلاش برای نوشتن حروف را پیدا می‌کند و شاید حتی بتواند اسم خودش را بنویسد.
